Lebedos

Lebedos
Lebedus

Grekçe: Λέβεδος
Kısık Yarımadası (Lebedos), Seferihisar
Lebedos Türkiye haritasındaki konumu.
Konum	Ürkmez, Seferihisar, İzmir, Türkiye
Bölge	İyonya
Tür	Yerleşim yeri
Tarihçe
Kurucu	Andropompos
Kuruluş	MÖ 7. yüzyıl
Devir(ler)	Antik çağ
Kültür(ler)	Helenistik Dönem
İlgili kişi(ler)	Kral Kodros
Sit ayrıntıları
Durum	Kazı bekleniyor
Kamusal erişim	Açık
Lebedos insan yerleşimi, arkeolojik sit, polis ülkesi Türkiye  içinde bulunduğu idari birim Seferihisar  zaman dilimi UTC+03.00  konumu Mersin Alanı  içinde/üzerinde bulunduğu fiziksel yer Ege Bölgesi  konum koordinatları 38°4′25″K 26°58′2″D  üyeliği Attik Delos Birliği  korunmuşluk durumu korunmuş

Lebedus ya da Lebedos (Grekçe: Λέβεδος), İyon Birliği'nin oniki Yunan şehir devleti (polis) arasında bulunur. Smyrna (İzmir) ve Klazomenai'nin güneyinde, Teos'un komşusu ve daha güneydeki Efes'in ise kuzeyinde yer alır.

Konum

Kent, kıyı şeridinde, Myonnesus Burnu'nun 90 stadia (16,65 km) doğusunda ve Kolofon'un 120 stadia (22,2 km) batısında yer alıyordu. Günümüzde Kısık Yarımadası olarak bilinen, çok küçük bir yarımada üzerine kurulmuştur. Bu yarımada, günümüzde İzmir iline bağlı Seferihisar ilçesinin Ürkmez beldesinde bulunmaktadır.

Lebedos antik kentinde darb edilmiş Tetradrahmi kategorisinde olan antik sikke.Ön yüzde defne dalı olan üç tepeli Attic kaskı ile Athena tasviri, arka tip iki cornucopiae arasında baykuş üstte antik kentin ismi ΛEBEΔIΩN -LEBEDION lejantı, altta sikke basımından sorumlu yetkili memur'un ismi [magistrate] AΠOΛΛOΔOTOΣ-APOLLODOTOS.

Seferihisar ile Selçuk arasındaki kıyıda, Eski adı Ürkmez Köyü olan Mersin Alanı, Kısık mevkii'nde kurulu olan Lebedos'un merkezini, akropolis (Kısıktepe/ Belentepe), akropolisin güney doğusunda yer alan küçük yarımada (Adacıktepe) ve bunların arasında kalan kıstak bölgesi (İsthmos) oluşturmaktadır.

Lebedos antik kenti 175 m uzunluğunda, alçak ve kayalık bir yarımada üzerinde kurulmuştur. Burası 201 m genişliğindeki bir kara parçası ile ana karaya bağlanmıştır. Akropol 61 m yüksekliğindeki bir tepededir. Kuruluş tarihi MÖ 7. yüzyıl olarak tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, 2004 yılında sur duvarlarının bulunduğu yarımada üzerinde yapılan bazı yüzey araştırmalarında, işlenmiş küçük bir obsidyen yonganın bulunmuş olması buranın Koloniler Öncesi döneme ait ve muhtemelen Neolitik Çağda yerleşilmiş bir yer olduğunu akla getirmektedir.

Tarihçe

Lebedos Planı

Kolophon'un kuzeyinde, Kral Kodros'un oğullarından Andropompos tarafından kurulan Lebedos, İyon göçü sırasında Helenlerin eline geçen ilk Anadolu kentlerindendir. İyonya Birliği’nin on iki üyesinden biri olmasına karşılık komşusu Myus ile birlikte diğer İyon kentlerinden sönük kalmıştır. Kentin coğrafi konumu, iyi bir limanı olmayışı, çevresinde Kolophon ve Teos gibi gelişmiş kentlerin oluşu Lebedos’u engellemiştir. Bu yüzden deniz ticaretinden pay alamamış, diğer İyon kentlerinin yaptığı gibi dış topraklarda koloni kuramamış, sanatçı ve bilim insanı yetiştirememiştir. MÖ 5. yüzyılda Attika-Delos Deniz Birliği’ne önceleri üç talent vergi ödemiş, sonra da bu vergi bir talente düşürülmüştür.

Horatius’un “Terkedilmiş Köy” olarak tanımladığı Lebedos, Klasik dönemde sikke basmayan tek İyon kenti olmuştur. Helenistik dönemde isminden hiç söz edilmemiş, Kral Antigonos bu kenti Teos topraklarına katmayı düşünmüştür. Lysimakhos’un buradaki halkı Ephesos'a yerleştirdiği ve Lebedos’u tamamen ortadan kaldırdığından söz etmiştir. Buna rağmen kent varlığını sürdürmüş, MÖ 226'da Mısır kralı II. Ptolomaios'un egemenliğini kabul etmek zorunda kalmıştır. Bundan dolayı da 60 yıllık bir süre “Ptolemais” ismi ile anılmıştır. MÖ 2. yüzyılda Teos, Ephesos ve Myonnesos'dan kovulan Dionysos sanatçıları buraya yerleşmiş ve kentin kalkınmasında biraz da olsa katkıları olmuştur.

Kent keşfedilmeden önce 1960'ların sonlarına doğru Kale bölgesinde Demirören Grubu'na ait otel inşaatına başlanmış daha sonra ruhsat iptal edilerek inşaat durdurulmuştur.

Mimari eserler

Lebedos'un yarımadayı çepeçevre kuşatan surlarının kalıntıları günümüze ulaşmıştır. Kentte henüz arkeolojik kazı yapılmadığı için diğer eserlere dair sınırlı bilgi bulunmaktadır. 2017-2019 yılları arasında gerçekleştirilen yüzey araştırmalarında seramik ve diğer küçük buluntulara yönelik yoğun yüzey taraması yapmak, çalışma programının en önemli ayaklarından biri olmuştur. Ana karanın yamaçlarında, yüzeyde çok sayıda çanak çömlek parçaları ve duvar izlerine rastlanmıştır. Ayrıca buradaki düz bir tepenin üzerinde de oldukça büyük bir yapının temellerine rastlanmıştır.

1. derece sit alanı ilan edilen ve yeni yapılaşmaya izin verilmeyen bölgede Kütahya Üniversitesi tarafından kazı çalışması yapılması beklenmektedir.