Magastara
  Magastara Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||
| Konum | Günalan, merkez, Burdur, Türkiye | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Pisidya | ||||||
| Koordinatlar | 37°42′58″N 30°23′20″E / 37.716197°K 30.388773°D | ||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||
Magastara
 | |||||||
Magastara, antik Pisidya bölgesinde, Roma döneminde yerleşim yeri olmuş bir kasabadır.[1]
Adı antik yazarlarda geçmemekle birlikte, varlığı epigrafik (kitabeler) ve diğer arkeolojik kanıtlardan çıkarılmıştır.[1] Ancak sonraki araştırmalar, bu ismin yerleşime ait bir toponim (yer adı) olmaktan çok, bir kişi adı (antroponim) olabileceği yönünde güçlü kanıtlar sunmuştur.[2]
Yerleşim alanının, günümüzde Burdur ilinin merkez ilçesine bağlı Günalan (eski adı Lengüme) köyü yakınlarında olduğu düşünülmektedir.[1][3]
Tarihçe ve Konumlandırma Tartışmaları
[değiştir | kaynağı değiştir]Magastara'nın varlığına ilişkin hipotez, ilk olarak 1959 yılında İngiliz arkeolog George Ewart Bean tarafından formüle edilmiştir.[4] Bu hipotezin temelini, 19. yüzyılın sonlarında İskoç arkeolog W. Ramsay tarafından yayımlanan bir yazıt oluşturur.[5] Bu yazıt, Burdur'un batısında, Günalan köyünde bir çeşme yakınında devşirme malzeme olarak bulunmuştur. Yazıtın metni, Aurelia Naïs adlı bir kadının, rahip Magas'ın eşi olduğunu ve kendine lahit yaptırdığını belirtiyordu: "Aurelia Naïs, Troilos Rhodon'un kızı, Antiochos Neon'un oğlu rahip Magas'ın eşiydi, sağlığında kendine lahdi yaptırdı." (Αὐρ. Ναῒς θυγάτηρ Τροΐλου Ῥόδωνος, γυνὴ δὲ γενομένη Ἀντιόχου Νέωνος Ἀντιόχου Μαγᾶ εἱαρέως, ζῶσα ἑαυτῇ τὴν σορὸν κατεσκ[εύασε]).[6]
Bean, Ramsay'in "Μαγᾶ εἱαρέως" (rahip Magas) okumasını şüpheli bularak, bunun "Μαγασταρέως" (Magastareus) etnik adına bir atıf olabileceğini öne sürmüştür. Bu düzeltmeyle birlikte, Magastara'yı yerel bir köy veya deme (idari birim) adı olarak değerlendirmiş ve konumunu Lengüme'nin yaklaşık 35 dakika kuzeyinde, ovanın doğu kenarındaki Çıngıraklı Mevkii olarak belirlemiştir. Bu hipotez, klasik coğrafyanın önemli eserlerinden biri olan Barrington Atlas of the Greek and Roman World'ün 65 numaralı haritasında yer almış ve Magastara, Sagalassos'un batısında gösterilmiştir. Çıngıraklı Mevkii daha sonra Sagalassos kazılarını yürüten Belçikalı arkeologlar tarafından araştırılmış ve buranın geniş bir nekropole sahip, Sagalassos'un en zengin demlerinden biri olduğu tespit edilmiştir.
Güncel Durum ve İsimlendirme İhtilafı
[değiştir | kaynağı değiştir]Ancak, Bean'in araştırması sırasında gözden kaçan bir diğer önemli bilgi, Ramsay'in aynı yazıtının İtalyan arkeologlar Roberto Paribeni ve Pietro Romanelli tarafından yapılan bağımsız bir başka yayımlanmış baskısıdır. Bu baskıdan öğrenildiğine göre, yazıtın bir lahit parçası üzerinde yer aldığı ve muhtemelen Çıngıraklı Mevkii nekropolünden geldiği anlaşılmıştır. Paribeni ve Romanelli'nin okumasında, "Μαγασταρέως" yerine "Μαγασιλβεως" antroponimi (kişi adı) okunmuştur. Ayrıca, yazıtın son satırındaki "κατεσκεύασε" kelimesini de eksiksiz olarak okumuşlardır.[7]
Ladislav Zgusta gibi epigrafistler, Ramsay ve Paribeni'nin yayınları arasındaki bağlantıyı başlangıçta kuramamışlardır.[8] Bu durum, Magasilbis'in Anadolu antroponimleri arasında, Magastara'nın ise Bean'in önerisiyle Anadolu toponimleri arasında ayrı ayrı yer almasına yol açmıştır.
Sonraki epigrafik keşifler, özellikle Sagalassos'ta bulunan ve MÖ 3. yüzyıla ait bir yazıtta geçen "Μαγισιλβις" adlı arkon (yönetici) adı, Paribeni ve Romanelli'nin "Magasilbeos" okumasını güçlendirmiştir. Bu iki ismin (Magasilbis ve Magisilbis) aynı antroponimin varyantları olduğu ve muhtemelen Tabai'de ve Yeşilova yakınlarında geçen "Silbos" adıyla ilişkili olduğu düşünülmektedir.[9]
Bu bulgular ışığında, Magastara'nın bir toponim (yer adı) olarak varlığına ilişkin hipotezin yanlış olduğu ve yazıtın aslında bir kişi adını belirttiği kabul edilmektedir.[10] Bu nedenle, Magastara isminin Anadolu toponimleri listelerinden ve Barrington Atlas gibi referans kaynaklardan çıkarılması gerektiği savunulmaktadır.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b c Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 65 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.
- ^ Balzat, Jean-sébastien (2016). "Le toponyme Magastara (territoire de Sagalassos)". Cilt 2. PHILIA. International Journal of Ancient Mediterranean Studies. ss. 149-15122 Ekim 2025.
- ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
- ^ Bean, G. E. (1959). "Notes and Inscriptions from Pisidia. Part I". Anatolian Studies. 9: 67-117. doi:10.2307/3642333. ISSN 0066-1546.
- ^ W. M. Ramsay, The Cities and Bishoprics of Phrygia, Oxford 1895/1897.
- ^ Ramsay, William Mitchell (1897). "West and West-Central Phrygia" (İngilizce). doi:10.11588/DIGLIT.4680.
- ^ R. Paribeni – P. Romanelli, Studii e ricerche archeologiche nell’Anatolia meridionale, Monumenti Antichi 33, 1914, 5–274.
- ^ Zgusta, Ladislav (1964). Kleinasiatische Personennamen (Yunanca). Verlag der Tschechoslowakischen Akademie der Wissenschaften.
- ^ K. Vandorpe, Protecting Sagalassos’ Fortress of the Akra. Two Large Fragments of an Early Hellenistic Inscription (with an appendix by M. Waelkens), Anc. Soc. 37, 2007, 121–139. Yazar, bu arkonların (yöneticilerin) onomastiğini (kişi adlarının incelenmesini) "Erken Hellenistik yazıtta isyancı Sagalassos'tan 'Müzakereciler' yasaları" başlıklı makalesinde tartışmaktadır. Bu makale, M. Waelkens ve L. Loots tarafından yayına hazırlanan "Sagalassos, V. 1996 ve 1997 Yılı Araştırma ve Kazı Kampanyaları Raporu", Leuven, 2000, sayfa 500–505'te yer almaktadır.
- ^ Tabai'deki birey için, A Lexicon of Greek Personal Names (Yunan Kişi Adları Sözlüğü), V.B, Oxford, 2013, Silbos (Σιλβος) maddesinde toplanan referanslara bakınız. Adın diğer belgeleri (geçişleri), Gebren'de bulunan Ramsay 1895–7, 307 no 111 metninden gelmektedir (Milner 1998, 58 no 123.2).