Manava (Pamfilya)
  Manava Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||||
| Konum | Manavgat, Antalya, Türkiye | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Pamfilya | ||||||||
| Koordinatlar | 36°47′13″N 31°26′49″E / 36.787064°K 31.4469115°D | ||||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||||
Manava (Pamfilya)
 | |||||||||
Manava veya Manaua, antik Pamfilya bölgesinde yer almış ve Bizans döneminde de iskân görmüş bir yerleşimdir.[1] Yerinin, günümüzde Antalya ilinin Manavgat ilçesi merkezinde[2] bulunduğu kabul edilmektedir.[1][3]
Resmi Roma imparatorluk dokümanı Notitia Dignitatum'larda bir piskoposluk makamı olarak geçen Manaua VI. yüzyıldan itibaren epigrafik kayıtlarda zikredilmiş ve son olarak 1199 yılında Manavgat (Ermenice) ifade biçimiyle görülmüştür. Ayrıca Pamfilya Prima eyaletinin başkenti ve metropolitlik merkezi olan Side'ye bağlı bir sufragan piskoposluk olan Cotenna piskoposluk bölgesinin 680 yılında piskoposu olan Kosmas'ın ünvanı 'Kotenna ve Manaua' Piskoposu olarak geçmektedir.[4][5]
Adlandırma
[değiştir | kaynağı değiştir]Manaua (ayrıca Manauna, Manavva, Manaua tamnoa biçimlerinde) Antik Anadolu kaynaklarında ve geç antik coğrafya geleneğinde yer alan, konumu kesinleşmemiş bir yerleşim veya etnik/toplumsal adlandırmadır. Terim, geç Hitit yazıtlarında muhtemel bir topluluk adı olarak geçmekte, Roma–Bizans dönemi coğrafi listelerinde ise belirsiz bir bölge/yerleşim olarak yeniden yorumlanmaktadır.[6]
Terminoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Manaua adına ilişkin farklı transkripsiyonlar, çoğunlukla metinlerdeki bozulma, yazıcı hataları veya yerel fonetik yansımalarla ilişkilendirilir. En eski biçimlerin Luvi–Neo-Hitit kökenli olabileceği, ancak geç dönemde Yunanca metinlerde Helenize edildiği düşünülmektedir.
Tarihsel Tanıklıkların Kronolojisi
[değiştir | kaynağı değiştir]MÖ 9.–8. yüzyıllar: Geç Hitit/Demir Çağı Yazıtları
[değiştir | kaynağı değiştir]- **Kululu Yazıtı (MÖ 8. yüzyıl)**: Manaua benzeri bir topluluk adına yapılan en eski gönderme olarak değerlendirilir. Okunuş tartışmalıdır; ancak “Manawa/Manaua halkı” ifadesinin siyasi bağlılık bağlamında geçtiği belirtilir.[7]
Hellenistik Dönem (MÖ 3.–1. yüzyıl)
[değiştir | kaynağı değiştir]- Bu dönemde ad doğrudan belgelenmez; ancak Hellenistik coğrafya geleneklerinde Orta Anadolu içlerinde kaybolmuş eski etnonimlerden biri olarak anıldığı kabul edilir.
Roma İmparatorluk Dönemi (MS 1.–3. yüzyıllar)
[değiştir | kaynağı değiştir]- **Romalı coğrafyacılar** Manaua adını belirgin biçimde anmaz; buna rağmen Plinius ve Ptolemaios'un bozulmuş listelerinde yer aldığı iddiası modern literatürde tartışmalıdır.
Geç Antik Dönem (MS 4.–7. yüzyıllar)
[değiştir | kaynağı değiştir]- **Bizans kronikleri**: Ad, çoğunlukla “unutulmuş halklar/yerler” bağlamında, kökeni bilinmeyen bir coğrafi terim olarak anılır. Kimliğine dair yorumsal açıklamalar bu dönemden itibaren çoğalır.[8]
Etimoloji
[değiştir | kaynağı değiştir]Luvi kökenli Mana-wa/Mana-wa-a biçiminden türediği düşünülmektedir. Bazı araştırmacılar “Manna” (Urmiye Havzası) ile benzerliği dile getirmiş olsa da coğrafi ve kültürel uyuşmazlık nedeniyle bağlantı kabul görmez.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 65 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.
- ^ Foss, C.; Mitchell, S. (26 Ocak 2019). "Manava: a Pleiades place resource". Pleiades: a gazetteer of past places (İngilizce). DARMC, R. Talbert, Sean Gillies, Tom Elliott, Jeffrey Becker. Erişim tarihi: 26 Kasım 2025.
- ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
- ^ "CATHOLIC ENCYCLOPEDIA: Cotenna". www.newadvent.org. Erişim tarihi: 26 Kasım 2025.
- ^ Tabula imperii Byzantini.
- ^ William Smith (ed.), Dictionary of Greek and Roman Geography, London 1873.
- ^ J. D. Hawkins, Corpus of Hieroglyphic Luwian Inscriptions, Vol. I–II, 2000.
- ^ F. Dölger, Byzantinische Studien, 1954.