Airai (İyonya)
Grekçe: Αἰραί | |
  Airai Türkiye haritasındaki konumu. | |
| Konum | Demircili, Urla, İzmir, Türkiye |
|---|---|
| Bölge | İyonya |
| Koordinatlar | 38°12′16″N 26°41′09″E / 38.2045°K 26.6859°D |
| Tür | Yerleşim yeri |
| Tarihçe | |
| Bağlı olduğu | Teos |
| Sit ayrıntıları | |
Airai (Grekçe: Αἰραί), Türkiye'nin İzmir ili sınırlarında Urla ilçesinde yer alan Sığacık körfezinin kuzey kıyısındaki Demircili köyü yakınındadır.[1][2]
Konumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Antik İyonya'da, Erythrae yakınlarında bir yerleşimdi ve Thukididis tarafından anılmıştır.[3] Airai, Mimas yarımadasının, yani günümüzdeki Karaburun yarımadasının, güney kıyısında, Samos adasının tam karşısında yer almaktaydı. Şehrin merkezinin "akropolisi" en azından günümüzde bir kara parçası ile ana karaya bağlanan küçük bir ada şeklinde bir burun oluşturur.[4]
Airai şehir devletinin kontrol ettiği bölge nispeten küçüktü ve büyüklüğünün 25 kilometrekarenin altında olduğu tahmin edilmektedir. Şehir planlı bir yerleşim düzenine sahipti ve surlarla çevriliydi.[5]
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Airai'nin tarihine dair çok fazla bilgi bulunmamaktadır. Şehrin, İyonya'nın Yunan şehirleri arasında göreceli olarak daha genç bir yerleşim olduğu düşünülmektedir. Şehir, en azından klasik dönemde ve Helenistik dönemin başlarında, bir polis yani bağımsız bir şehir devleti olarak varlık göstermiştir. Klasik dönemde, MÖ 5. yüzyılda Airai, Atina'nın önderliğindeki Delos Deniz Birliği'ne dahildi; Atina'ya ödenen vergiler listesinde M.Ö. 454/3 ile 427/6 yılları arasında adı geçmektedir.[6] M.Ö. 411 yılında, Peloponez Savaşı sırasında, Khioslular, Atina'nın müttefikleri olan Lebedus ve Airai şehirlerini ona karşı ayaklanmaya teşvik etti. Ardından Atinalı Diomedon, on gemiyle Airai'ye saldırı düzenledi ancak şehri ele geçiremedi.[7] Strabon'un zamanında, Airai, Teos'a bağlı küçük bir kasaba haline gelmişti.[8] M.Ö. 4. yüzyıla tarihlenen ve üzerinde «ΑΙΡΑΙΩΝ» yazılı gümüş ve bronz sikkeler günümüze kadar ulaşmıştır.[6]
Şehir halkı için "Airaieus/Hairaieus" (Αἰραιεύς/Αἱραιεύς) ve "Airaīos/Hairaīos" (Αἰραῖος/Αἱραῖος) etnonimlerinin kullanıldığı bilinmektedir.[5]
Yapılar ve Buluntular
[değiştir | kaynağı değiştir]Airai'de çok az arkeolojik araştırma yapılmıştır. Şehrin bulunduğu yerde, çoğunlukla Geometrik dönemden MÖ 4. yüzyıla kadar uzanan seramikler bulunmuştur. Airai yarımadası, bir sur ile çevrilidir. Bulunan yazıtlara göre, şehirde en az bir prytaneion (yönetim binası) bulunmaktaydı.
Çevrede açık hiçbir kalıntıya rastlanmamaktadır. Yalnızca sağda solda sütun parçaları ve bazı evlerin duvarlarında da sütun başlıklarına rastlanmaktadır. Muhtemelen uzun yıllar boyunca bu kentçiğin taşları deniz yoluyla diğer kentlere taşınmıştır. Bazı temel kalıntılarının dışında çok sayıda çanak çömlekle karşılaşılmıştır.[9]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 56 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.
- ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
- ^ Thukididis. Peloponez Savaşı Tarihi. 8.20.2.
- ^ "Airai (Ionia) 11 Asagi Demircili - Αιραί". topostext.org. 9 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2025.
- ^ a b Hansen, Mogens Herman & Nielsen, Thomas Heine: ”837 Airai”, An Inventory of Archaic and Classical Poleis. (An Investigation Conducted by The Copenhagen Polis Centre for the Danish National Research Foundation) Oxford: Oxford University Press, 2004. ISBN 0-19-814099-1
- ^ a b Mogens Herman Hansen & Thomas Heine Nielsen (2004). "Ionia". An inventory of archaic and classical poleis. New York: Oxford University Press. s. 1063. ISBN 0-19-814099-1.
- ^ Thukididis. Peloponez Savaşı Tarihi. 8.19-20.
- ^ Strabon. Geographica. 14.1.32. Sayfa numaraları Isaac Casaubon'un baskısına aittir.
- ^ "Kültür Envanteri - Airai". kulturenvanteri.com. 18 Ekim 2021. 29 Mayıs 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 27 Ocak 2025.