Astyra (Aiolis)
Grekçe: Ἀστυρα | |||||||||
  Astyra Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||||
| Konum | Havran, Balıkesir, Türkiye | ||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Aiolis | ||||||||
| Koordinatlar | 39°33′37″N 27°10′42″E / 39.560183°K 27.178235°D | ||||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||||
Astyra (Aiolis)
 | |||||||||
Astyra (Grekçe: Ἀστυρα), Astyrum veya Astyron (Ἄστυρον) olarak da bilinir ve muhtemelen Andeira (Ἀνδειρα) ismi ile de ilişkilendirilebilir,[1] antik Aeolis ve Misya bölgelerinde, Thebe Ovası'nda, Antandros ile Adramyttion (günümüzde Edremit) arasında yer alan küçük bir yerleşimdir. Burada, Antandrosluların yönetiminde olan bir Artemis tapınağı bulunmaktaydı.[2] Bu nedenle Artemis'e Astyrene veya Astirene adı verilmiştir.
Astyra'nın yakınında, denizle bağlantılı olan Sapra adında bir göl vardı. Pausanias, kendi gözlemlerine dayanarak Astyra'da siyah suya sahip bir kaynak tarif eder; bu su sıcaktı. Ancak Pausanias, Astyra'yı Atarneus bölgesine yerleştirir.[3] Bu durumda, ya Atarneus'ta sıcak su kaynaklarına sahip Astyra adında bir yer vardı ya da Pausanias bir hata yapmıştır; çünkü Strabon ve Pomponius Mela'nın tanımlamalarına göre Astyra'nın konumunda herhangi bir şüphe bulunmamaktadır.
Plinius'un kaynaklarına göre, Astyra terk edilmiş bir yerdi; Plinius buraya Astyre adını verir. Astyra'ya ait olduğu söylenen bazı antik sikkeler de mevcuttur.
Kent ayrıca Delos Birliği'nin de bir üyesiydi.
Günümüzde Balıkesir İli, Havran Barajı gölü yakınlarında Küçük Çal Tepesi civarında bulunmaktadır.[1][4] Burası, Havran'a yaklaşık 5 km uzaklıkta, baraj gölünün güneydoğusunda yer alır ve halk arasında "Çıvga Tepe" veya "Kaptanın Yeri" olarak da bilinir.[5] Tepenin tarihi önemi de bulunmaktadır. Strabon'un bahsettiği Astyra köyünün ve Astyrene Artemisi'nin kutsal alanının burada olduğu düşünülmektedir. Arkeolog Stauber'in M.Ö. 2000 yılına tarihlenen seramik kırıkları bulması, bu bölgenin Hellenistik-Roma döneminde yerleşim yeri olabileceğini göstermektedir.[5]
Kalıntılar
[değiştir | kaynağı değiştir]Küçük Çal Tepesi'nin batı eteklerinde, mezar kapakları, tuğla ve seramik parçaları ile vazo ve yağ kandili parçalarına sıkça rastlanır. Tepenin en yüksek noktasında, ana kayaya oyulmuş, 8-10 metre derinliğinde ve 5-6 metre genişliğinde büyük bir su sarnıcı bulunur. Sarnıcın etrafı daha sonra duvarlarla çevrilmiştir. Kaçak kazılar nedeniyle tepede yer yer duvar kalıntılarına rastlamak mümkündür. Sarnıcın 100 metre doğusunda ise içi toprakla doldurulmuş bir başka sarnıç daha yer alır. Bu sarnıcın duvarlarında merdiven izlenimi veren muntazam oyuklar dikkat çekmektedir.
Astyra Yerleşimleri
[değiştir | kaynağı değiştir]Tarihsel olarak, bölgede üç farklı Astyra yerleşimi bulunmaktadır:
- Troas bölgesinde, Çanakkale ilinin merkez ilçesine bağlı Haliloğlu köyü yakınlarında bulunan bir ılıca ve antik kent olan Astyra (Biga)
- Aiolis bölgesinde, Havran yakınlarında, Havran Çayı'nın güneyinde olduğu düşünülen Astyra (Aiolis)
- Aiolis bölgesinde, Nebiler Ilıcası'nın bulunduğu yerdeki Astyra (Nebiler)
Bu üç yerleşimin ortak özelliği, ılıca veya ılıca kenarındaki yerleşimler olmalarıdır. Her ne kadar "Astyra" adı "akarsu" anlamına gelse de, bu isimlerin yakınlarından geçen akarsulardan dolayı verilmiş olabileceği düşünülmektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 56 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.
- ^ Strabon. Geographica. p. 613. Sayfa numaraları Isaac Casaubon'un baskısına aittir.
- ^ Pausanias (1918). "35.10". Description of Greece. 4. W. H. S. Jones; H. A. Ormerod tarafından çevrildi. Cambridge, Massachusetts; London: Harvard University Press; William Heinemann – Perseus Digital Library vasıtasıyla.
- ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
- ^ a b edremit. "History of Havran". Havran Turizm Danışma Tanıtım Bürosu (İngilizce). 6 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Şubat 2025.
Smith, William, (Ed.) (1854–1857). "Astyra". Yunan ve Roma Coğrafya Sözlüğü (İngilizce). Londra: John Murray.