Türk şarabı
Türk şarabı, büyük şarap üreticisi olan ülkelerin gerisinde olmakla birlikte giderek tanınmakta ve üretim miktarı hızla artmaktadır.
2011'de Türkiye, üzüm üretiminde 420,000 hektar ile dünyada dördüncü sırada yer aldı ancak üretimin %95'i yaş ve kuru üzüm olarak[1] tüketildi.
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Türkiye toprakları dünyanın en eski şarap bölgelerinden biridir. İlk olarak Güney Kafkasya'da, Neolitik dönemde ortaya çıkan şarapçılık teknikleri, batıya göç eden topluluklar sayesinde Doğu Karadeniz Bölgesi'ne ve Kuzeydoğu Anadolu'ya taşınmıştır.[2]
Batı dillerinde şarap anlamına gelen vin, vino, wine gibi sözcüklerin kökü Anadolu'ya ve Hitit diline uzanır.[3] İslam dininden önce Türklerin geleneksel içkileri olan kımızın yanı sıra şarap üretip tükettikleri de bilinmektedir. 11. yüzyılda Anadolu'ya gelen Türkler İslam dininin yasaklamış olması nedeniyle şarap üretimini daha çok Müslüman olmayan Rum ve Ermenilere bıraktılar. Fakat Osmanlı Devleti'ndeki bazı Müslümanlar bu yasağa rağmen şarap tüketmişlerdir.
Şarap üretimini elinde bulunduran azınlıkların, Türkiye'nin kurulmasından sonra ülkeyi terk etmeleri Türk şarapçılığına büyük darbe vurdu. Daha sonra Tekel işletmeleri kurularak şarap üretimini canlandırma çalışmaları başlatıldı. Daha sonra özelleştirilen Tekel 1990'lara kadar şarap üretiminin % 40'ını elinde bulundurmaktaydı. Ancak son 20 yıllık dönemde bu durum değişmiş, Kavaklıdere, Sevilen, Doluca, Kayra, Pamukkale gibi özel firmalarla birlikte küçük yeni üreticiler (Vinkara, Urla, Kocabağ, Büyülübağ, Corvus) kaliteli şarap üretiminde pazarını büyük ölçüde ellerinde tutmaya başlamışlardır.
Türkiye'de kişi başına şarap tüketimi yılda 1 litre civarında olup yılda 1,5 litre olan rakı tüketiminin altındadır.
En çok tüketilen şarap türü kırmızı şaraptır. Şarap tüketimi önemli ölçüde Türkiye'yi ziyaret eden turistler tarafından gerçekleştirilir. Ancak büyük kentlerde şarap tüketimi giderek artmaktadır.
Meyve şarabı
[değiştir | kaynağı değiştir]Meyve şarabı, üzüm dışındaki meyvelerden üretilen şarapların genel adıdır. Türkiye bu tip şarapların üretimi Selçuk ilçesi Şirince köyü ile özdeşleşmiştir.[özgün araştırma?]
Önemli şaraplık üzümler
[değiştir | kaynağı değiştir]
Kırmızı şarap üzümleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Öküzgözü (Doğu Anadolu Bölgesi)
- Boğazkere (Güneydoğu Anadolu Bölgesi)
- Cabernet sauvignon
- Cinsault
- Karasakız / Kuntra (Bozcaada)
- Karalahna (Bozcaada)
- Pinot noir
- Syrah
- Merlot
- Kara dimrit (Kapadokya)
- Papaz karası (Trakya)
- Çal karası (Denizli)
- Horoz karası (Kilis)
- Ada karası (Avşa Adası)
- Kalecik Karası (Ankara)
- Sergi karası
Beyaz şarap üzümleri
[değiştir | kaynağı değiştir]- Emir (Kapadokya)
- Bornova misketi (İzmir ve Ege)
- Dökülgen
- Hasandede
- Kabarcık
- Narince (Tokat)
- Chardonnay
- Sauvignon blanc
- Rumi
- Semillon (Trakya)
- Sultaniye çekirdeksiz
- Yapıncak
- Vasilaki (Bozcaada)
İstatistikler
[değiştir | kaynağı değiştir]
| Yıl | 2003 | 2004 | 2005 |
|---|---|---|---|
| Miktar | 15.821.623 | 28.895.802 | 21.741.226 |
Not: 2003 değerleri yılın son 6 ayını, 2005 değerleri ise yılın ilk 10 ayını kapsamaktadır.
| Sıra | Ülke | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  İtalya |
66.767 | 25.141 | 75.478 | 20.211 | 32.525 | 36.636 | 268.167 | 213.916 |
| 2 |  Fransa |
72.996 | 112.946 | 62.971 | 42.713 | 19.804 | 30.507 | 177.389 | 200.566 |
| 3 |  Şili |
2.757 | - | - | - | 7.740 | 13.860 | 89.897 | 128.364 |
| 4 |  Moldova |
- | - | - | 79 | - | - | 42.973 | 115.626 |
| 5 |  Bulgaristan |
- | - | 11.250 | - | 7.350 | - | 94.607 | 69.224 |
| 6 |  İspanya |
1.127 | 2.564 | 510 | 25.016 | 1.454 | - | 56.063 | 58.478 |
| - | TOPLAM | 209.734 | 168.854 | 216.265 | 160.455 | 121.397 | 116. 231 | 852.116 | 888.303 |
| Sıra | Ülke | 1998 | 1999 | 2000 | 2001 | 2002 | 2003 | 2004 | 2005 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 |  Belçika |
- | - | - | - | 1.096.511 | 1.016.481 | 1.345.209 | 1.021.388 |
| 2 |  Almanya |
1.470.770 | 1.600.019 | 1.503.518 | 1.208.631 | 1.153.020 | 1.158.524 | 971.879 | 1.015.230 |
| 3 |  İngiltere |
15.674 | 124.328 | 254.229 | 293.727 | 291.130 | 304.740 | 396.402 | 311.678 |
| 4 |  ABD |
70.761 | 96.720 | 147.566 | 32.034 | 176.631 | 74.070 | 136.250 | 97.640 |
| 5 | Fransa |
954.887 | 329.803 | 1.731.144 | 1.216.339 | 4.730.653 | 1.420.868 | 134.560 | 70.317 |
| 6 |  Japonya |
88.549 | 88.528 | 53.102 | 78.330 | 59.451 | 75.015 | 48.250 | 34.690 |
| 7 |  Danimarka |
34.500 | 35.850 | 67.476 | 27.900 | 18.090 | 46.416 | 26.670 | 33.590 |
| - | TOPLAM | 4.807.937 | 4.334.196 | 5.867.767 | 4.833.169 | 8.283.758 | 4.795.680 | 4.062.539 | 3.554.835 |
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Şarap Oburu 31 Ocak 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Her Yönüyle Şarap Kültürü, hayyam.com 25 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Mey İçki Sanayi 20 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
- Atatürk Orman Çiftliği Şarap ve Bal Fabrikası
- Arcadia Şarapları
- Anadolu'da Şarapçılıkla ilgili Nationalgeographic.com'da yayınlanan Ghost of the Vine yazısı (İngilizce)
Ayrıca bakınız
[değiştir | kaynağı değiştir]Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ "Turquie : le marché du vin". winealley.com. 2007. 11 Aralık 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Haziran 2022..
- ^ ULUKAYIN (2025-07-23). "Doğu Karadeniz'de Bağcılık, Şarap Tarihi ve Üzüm Türleri - ULUKAYIN Türkçe". Erişim tarihi: 2025-07-24.
- ^ Cumhuriyet gazetesi, 7 Mayıs 2009
- ^ "Avrupa Birliği Genel Sekreterliğinin Türk Şarapları raporu" (PDF). 27 Eylül 2007 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Temmuz 2006.
| Dünya'da bağcılık |  | |
|---|---|---|
| Şarap tarihi | ||
| Stiller | ||
| Beyaz şarap | ||
| Kırmızı şarap | ||
| Bölgeler | ||
| Ambalaj, aksesuarlar, ve saklama | ||
| Şarap kimyası | ||
| Sanayi | ||
| Afrika |  | |
|---|---|---|
| Asya | ||
| Avrupa |
| |
| Kuzey Amerika | ||
| Okyanusya | ||
| Güney Amerika | ||