Melampagos

Melampagos
Grekçe: Μελανπάγος
	Melampagos Türkiye haritasındaki konumu.
Konum	Göktepe, Menemen, İzmir,; Türkiye
Bölge	Aiolis
Koordinatlar	38°33′57″N 27°09′38″E / 38.5657°K 27.1606°D
Tür	Yerleşim yeri
Sit ayrıntıları
ülkesi	Türkiye
içinde bulunduğu idari birim	Menemen
konum koordinatları	38°33′57″K 27°9′38″D

Melampagos (Grekçe: Μελανπάγος), antik Aiolya'da yer alan bir kentti. Varlığı, Melampagos ile Herakleia arasındaki sınırları belirleyen M.Ö. 5. yüzyıla ait fermanlardaki epigrafik (yazıtsal) kanıtlarla doğrulanmıştır.^[1] Melampagos kelimesi Antik Grek dilinde, “kara kaya”, “siyah tepe” veya “karanlık kayalık” anlamına gelmektedir.^[2]

Yerleşim yeri günümüzde, İzmir ili Karşıyaka ilçesi Yamanlar Dağı ile Gökkaya denilen sivri tepeye yaslanan düzlükte bulunmaktadır.^[3] Konum olarak Menemen'e bağlı Göktepe köyü sınırları içinde bulunur.^[4]

Arkeolojik ve Epigrafik Bulgular

Bölgedeki yüzeysel araştırmalara göre, Melampagos yerleşiminin varlığı MÖ. 5. yüzyıla ait epigrafik kanıtlar ve MÖ. 130 yılı civarına tarihlenen Helenistik Geç Dönem / Roma Dönemi başı seramik buluntularıyla desteklenmektedir. Yerleşimin Menemen'e bağlı Göktepe köyü sınırları içinde bulunan bir sınır taşı, kentin bölgesel sınırlarına dair somut bir kanıt sunmaktadır. Alandaki en eski arkeolojik bulgu ise, MÖ. 600'lü yıllara tarihlendirilebilen bir tapınak yapısına ait olan antefiks parçasıdır.^[2]

Melampagos'un akropolisi, doğal bir kaya çıkıntısı olan Gökkaya'ya yaslanmıştır. Akropolis surları, dikdörtgen ve kare blok taşlardan inşa edilmiş olup, güneyindeki sivriltilmiş kulelerle takviye edilmiştir. Yerleşimin, akropolisin dışında da devam ettiği düşünülmektedir.^[2]

Antik kaynaklara göre, Melampagos'un hiçbir zaman bir polis (şehir devleti) büyüklüğüne ulaşamadığı belirtilmektedir. Kurulduğu dönemde, Aiol kentlerinden Smyrna'ya doğru Lidyalılar üzerinden gelen tehditlere karşı bir savunma amacıyla kurulduğu düşünülmektedir. Bu özelliğiyle Melampagos, bir kentten ziyade stratejik bir üs veya ileri karakol işlevi görmüş olabilir.^[2]^[5]

Kaynakça

^ Mogens Herman Hansen & Thomas Heine Nielsen (2004). "Aeolis and Southwestern Mysia". An inventory of archaic and classical poleis. New York: Oxford University Press. s. 1046. ISBN 0-19-814099-1.
^ ^a ^b ^c ^d Doğer, Ersin (1998). İlk iskanlardan Yunan işgaline kadar Menemen (ya da Tarhaniyat) tarihi. Sergi Yayınevi. ISBN 978-975-372-017-5.
^ Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 56 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.
^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
^ Umar, Bilge. "Ailois". İnkılap Kitabevi. ISBN 9789751017147. Erişim tarihi: 9 Eylül 2025.

[Poleis-1] Mogens Herman Hansen & Thomas Heine Nielsen (2004). "Aeolis and Southwestern Mysia". An inventory of archaic and classical poleis. New York: Oxford University Press. s. 1046. ISBN 0-19-814099-1.

[:0-2] Doğer, Ersin (1998). İlk iskanlardan Yunan işgaline kadar Menemen (ya da Tarhaniyat) tarihi. Sergi Yayınevi. ISBN 978-975-372-017-5.

[Barrington-3] Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 56 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.

[4] Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.

[5] Umar, Bilge. "Ailois". İnkılap Kitabevi. ISBN 9789751017147. Erişim tarihi: 9 Eylül 2025.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

g t d Türkiye'deki antik kentler
Akdeniz	Afrodisias Akalissus Alalah Amelas Anavarza Andeda Antakya Antigonia Antioheia Antioheia Lamotis Ariassos Arsinoe Arikanda Aspendos Bab el-Hava Sınır Kapısı Comona Çukurova Antakyası Korykos (Kızkalesi) Cyrrhus Dalisandus Dias Domuztepe Elaiussa Sebaste Epiphaneia Etenna Faselis Gagae Germanicia Gözlükule Hacılar Höyük Hemaksia Idebessos İrenopolis İssos Kandyba Kanlıdivane Anchiale Karatepe Kelenderis Kibira Kilikya Antakyası Kremna Ksanthos Kyaneai Limira Magarsa Mallus Mamure Kalesi Mezgitkale Misis Mira Mopsu Krene Morka Myriandos Olba Patara Perge Phellos Pisidya Antakyası Ptolemais Rhosus Sagalassos Seleukia Seleucia Pieria Seleucia Sidera Selge Side Sillyon Soli Sozopolis Tell Tayinat Höyüğü Termessos Tlos Trebenna Uzuncaburç Yumuktepe
Doğu Anadolu	Altıntepe Ani Arsamosata Arslantepe Höyüğü Cafer Höyük Harput Sugunia Tuşpa
Ege	Adramitteion Aigai Aizanoi Akmonya Alabanda Alinda Allianoi Amorium Amos Amyzon Antioheia Apameia Kibotos Afrodisias Apollonia (Mysia) Apollonis Atarneus Bargilya Beycesultan Caloe Celaenae Ceramus Daldis Didyma Dokimeion Efes Erithrai Euromos Fokaia Gambrion Gryneion Halikarnas Hierapolis Iasos Karyanda Karmylassos Kaunos Kebrene Klazomenai Knidos Kolofon Kolossai Kyme Labranda Laodikya Latmos Lebedos Letoon Limantepe Magnesia (Aydın) Magnesia ad Sipylum Mastaura Menderes Antakyası Metropolis Milet Mindos Myrina Myus Notion Nysa Oinoanda Pepuza Pergamon Perperene Pinara Pitane Priene Pigela Sardis Sidyma Sigeion Smirni Stratonikeia (Karya) Stratonikeia (Lidya) Telmessos Temnos Teos Thiatira Tralleis Timion
Güneydoğu Anadolu	Antiochia ad Taurum Apamea (Fırat) Coba Höyük Çayönü Dara Edessa Göbeklitepe Harran Karkamış Kuşşara Nevali Çori Mezopotamya Antakyası Samosata Sareisa Seleukia, Zeugma Sultantepe Tille Zeugma Zincirli Höyük Ziyaret Tepe Höyüğü
İç Anadolu	Alişar Höyüğü Binbirkilise Büklükale Höyüğü Çatalhöyük Derbe Ersele Höyük Ersele Yeraltı Şehri Faustinopolis Gordion Herakleia Cybistra İrenopolis Kaman Kalehöyük Kerkenes Kültepe (Kaniş) Laodicea Combusta Mokissos Nyssa Pessinus Purushanda Sobesos Şarhöyük Tavium Troknada Tuvana
Karadeniz	Alacahöyük Euchaita Hattuşa Herakleia Pontiki Hüseyindede Tepe Ibora Karussa Komana Pontiki Laodikeia Maşat Höyük Nerik Nicopolis Pompeiopolis Salatiwara Samuha Sapinuwa Tripolis Yazılıkaya Zaliches
Marmara	Aegospotami Alexandria Troas Amycus (Bitinya) Apamea Myrlea Apollonia Apros Assos Caesarea Germanica Cebrene Cius Daphnus Drizipara Harpagion Kalkedon Kardiya Kerasai Khrysa (Troad) Kizikos Kypsela Lamponeia Lysimachia Miletepolis Mochadion Nikomedya Orestias Polymedion Rhegion Selymbria Sestos Skepsis Thymbra Thynias Troya