Libiopolis
Grekçe: Λιβιόπολις | |||||||
  Libiopolis Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||
| Konum | Beşikdüzü, Trabzon, Türkiye | ||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Pontus | ||||||
| Koordinatlar | 41°04′08″N 39°11′54″E / 41.068855°K 39.198236°D | ||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||
Libiopolis
 | |||||||
Libiopolis veya Liviopolis (Grekçe: Λιβιόπολις) antik Pontus'ta, Karadeniz kıyısında yer alan bir kasabadır.
Yerleşime ait sit alanı günümüzde, Trabzon ilinin Beşikdüzü ilçesinde, eskiden Yavabolu olarak bilinen ancak sonradan Adacık, Denizli, Çeşmeönü mahalleleri olarak ayrılan bölgenin yakınlarında yer almaktadır.[1][2]
Günümüzde Beşikdüzü ilçesinin batısında Ağasar Deresi’nin denize döküldüğü yerde bulunan ve halk arasında Çeşmeönü Kalesi adıyla kale kalıntısı[3] Britanyalı tarihçi Anthony Bryer ve İngiliz Bizantolog David Winfield buranın antik Libiopolis/Liviopolis yerleşimi olduğunu söyleyerek, dönemini klasik ve Ortaçağ’a tarihlendirirler.[4]
Antik denizcilik haritaları, Eski Görele Kalesi ile Yoros Burnu arasında stratejik bir demir atma yerinin varlığına işaret etmektedir. Bu yerleşimin, Yaşlı Plinius (MS. 23-79) tarafından bahsedilen kalelerden Liviopolis olduğu ve günümüzde Çeşmeönü Kalesi'nin bu yeri temsil ettiği düşünülmektedir.[3]
Yerleşimin tarihi, MÖ. 1. yüzyıla kadar uzanmaktadır. Liviopolis, Plinius'tan yaklaşık 1400 yıl sonra bölgeden geçen Ruy González de Clavijo tarafından "Viopoli" adıyla anılmış, bu durum da yerleşimin kesintisizliğini göstermiştir. Osmanlı tahrir defterlerinde geçen "Yavabolu" adının da buraya ait olduğu ve bu yerleşimin Ağasar Vadisi'ndeki ilk yerleşim birimi olarak ortaya çıktığı kabul edilmektedir.[5]
1640 yılında Trabzon'a uğrayan Evliya Çelebi,[6] seyahatnamesinde Çeşmeönü Kalesi'nden "Popoli nahiyesi" olarak bahsetmiştir. Evliya Çelebi, Görele Kalesi'nden sonra büyük bir körfezde yer alan bu bölgenin, yer yer harap kaleleri ve bakımlı köyleriyle dikkat çektiğini belirtmiştir.[7]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 87 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.
- ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
- ^ a b Kılıç, Sinan (27 Mayıs 2016). "LIVIOPOLIS'DEN ŞARLI'YA BEŞİKDÜZÜ'NÜN TARİHÎ COĞRAFYASI". Karadeniz İncelemeleri Dergisi. 10 (20). doi:10.18220/kid.84923. ISSN 2146-4642.
- ^ Bryer, Anthony; Winfield, David (2020). Karadeniz’in Ortaçağ Dönemi Eserleri ve Topoğrafyası (PDF). 1. Köse, İsmail tarafından çevrildi. TTK Yayınları. s. 295.
- ^ Kıran, Hava (23 Ekim 2023). "DOĞU KARADENİZ BÖLGESİNDE BİR SINIR HATTI: AĞASAR (AKHİSAR) VADİSİ". Karadeniz İncelemeleri Dergisi. 17 (35): 191-208. doi:10.18220/kid.1380320. ISSN 2146-4642.
- ^ Usta, Veysel (1999). Anabasis'ten Atatürk'e seyahatnamelerde Trabzon. Serander Yayınları. s. 49. ISBN 978-975-94238-0-3.
- ^ Çelebi, Evliya (2008). Dağlı, Yücel; Kahraman, Seyit Ali (Ed.). Günümüz Türkçesiyle Evliya Çelebi Seyehatnamesi. 2. s. 96.