Anineta
Grekçe: Ἀνίνητον | |||||||||||
  Anineta Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||||||
| Diğer adı | Aninetum / Anineton | ||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Konum | Kestel, Nazilli, Aydın, Türkiye | ||||||||||
| Bölge | Lidya, Karya | ||||||||||
| Koordinatlar | 37°56′00″N 28°26′37″E / 37.933423°K 28.443642°D | ||||||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||||||
Anineta
 | |||||||||||
Anineta, aynı zamanda Aninetum veya Anineton olarak da bilinir (Grekçe: Ἀνίνητον), antik Lidya veya Karya'nın bir kentiydi ve daha sonra Roma ve Bizans imparatorluklarının bir parçası oldu. Günümüzde Aydın ilinin Nazilli ilçesine bağlı Kestel mahallesinde Böğrüdelik mevkiinde yer alan bu antik kent,[1][2] Antik Roma eyaleti Asya'da bulunan eski bir piskoposluk merkeziydi ve erken Hıristiyanlık döneminde önemli bir yerdi. Ayrıca, üzerinde Ἀνινησίων yazılı sikkeler de basmıştır.
Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]Maiandros Vadisi'nin kuzeyinde, Mesogis (Aydın Dağları) güney yamaçlarında, ovaya yakın bir konumda yer alan kent, çevreye hakim bir tepenin üzerinde ve yamaçlarında kurulmuştur. Doğusunda Kara Dağ, güneyinde Maiandros Ovası, batısında ve kuzeyinde ise Kestel Deresi'nin aktığı vadi bulunur. Stratejik öneme sahip olan kent, Maiandros Ovası'ndan kuzeye doğru uzanan ve Lidya Bölgesi'ne geçişi sağlayan Kestel Vadisi'nin girişinde yer alır. Bu önemli konumu sayesinde günümüze kadar kesintisiz iskân görmüştür.[3]
Antik dönem yazarlarının pek bahsetmediği Anineta'nın, Hellenistik ve Roma dönemlerinde sikke bastığı bilinmektedir. Bu durum, kentin sikke basacak statüde bir kent olduğunu gösterir. Orta Çağ tarihi hakkındaki bilgilerimiz ise Bizans kaynaklarına dayanır. Bizanslı coğrafyacı Hierokles'in Asia kentlerini saydığı listede Anineta'nın adı geçmektedir. Hristiyanlık ile birlikte önemini koruyan kent, Orta Çağ'da bir piskoposluk merkezi haline gelmiş ve konsil listelerinde yer almıştır.
Araştırma Tarihi
[değiştir | kaynağı değiştir]XIX. yüzyılda Avrupalı gezginler ve araştırmacılar Anineta'ya ilgi göstermeye başlamıştır. Fransız kaşif Charles Texier, İngiliz klasik bilgin ve coğrafyacı John Antony Cramer ve Smith gibi bazı araştırmacılar Anineta'dan "Aninetum" şeklinde bahsedip yerinin bilinmediğini ifade etmişlerdir. XIX. yüzyılın sonunda bölgeye gelen William Roger Paton ise Anineta'yı doğru şekilde lokalize eden ilk kişidir.[4] Kuyucak'tan Mesogis (Aydın Dağları) yamaçlarına doğru yaklaşık bir saat on beş dakika gittiğini, karşısına çıkan antik yerleşimi gezdiğini ve kalıntıların olduğu alanda küçük bir köy olduğunu aktarır. Köyün camisinde kireçtaşı bloklar üzerine yazılmış üç parça yazıt gördüğünü, bu yazıtta kentin isminin geçtiğini ve bu antik yerleşimin Anineta kenti olduğunu belirtir. Daha sonra, Fransız araştırmacı Robert, 1947 yılında Anineta'yı gezip fotoğraflar çekerek daha detaylı incelemiş ve bilim dünyasına tanıtmıştır.[3]
Günümüzdeki Durumu
[değiştir | kaynağı değiştir]Günümüzde herhangi bir arkeolojik çalışmanın yapılmadığı Anineta kenti, arkeolojik sit alanı ilan edilip koruma altına alınmıştır. Böğrüdelik mevkisindeki kent gezildiğinde, Roma Dönemi'ne ait tonozlu mekanlar, mozaik parçaları, mezarlar ile Orta Çağ Kalesi'nin kalıntıları görülebilir.[3]
Adının Kökeni
[değiştir | kaynağı değiştir]Anineta Antik Kenti'ni özel kılan durum, kentin ismi ve kökenidir. Kentin adının Asur Devleti'nin mitolojik kralı Ninos'tan geldiği bilinmektedir. Anineta'ya komşu olan Aphrodisias'ın eski adı Ninoe'dir ve bu isim de kral Ninos ile ilişkilidir. Efsanevi-mitolojik kral Ninos'un büyük bir savaşçı olduğuna, Asur Devleti'nin başkenti Ninova'yı kurduğuna ve ismini verdiğine inanılır. Ortak bir mitolojik isim kökenine sahip olan üç kent; Anineta, Ninoe ve Ninova bu yönüyle birbiriyle ilişki içindedir. Eski Aphrodisias'ı yani Ninoe'yi kuranların Mezopotamya bağlantılı olduğu, Aphrodisias'a komşu Anineta'nın da benzer şekilde kurulduğu düşünülmektedir. Kökeni Mezopotamya mitlerine kadar uzanan ve derin mitolojik izler taşıyan bir yerleşim yeridir Anineta.[3]
Piskoposluk
[değiştir | kaynağı değiştir]Anineta, günümüzde Roma Katolik Kilisesi'nin Efes piskoposluğuna bağlı bir unvanlı (titüler) piskoposluk merkezidir.[5][6][7]
Tarihi kaynaklarda adı geçen ilk piskopos Hermogene'dir. Şehitlik kaydında, kendisinin bir şehit ve Aziz Pavlus'un öğrencisi olduğu belirtilmektedir.
Anineta'nın billinen diğer iki piskoposu, Efes Ekümenik Konsili'ne (431) katılan Teodoro ve Kalkedon Konsili'ne (451) katılan Mamas'tır.[8][9] Günümüzde Anineta, sadece unvanlı bir piskoposluk olarak varlığını sürdürmekte olup, makamı boştur.
Piskoposlar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Hermogenes
- Teodoro (MS. 431)
- Mamas (veya Modesto) (MS. 451)
- Paweł Latusek (13 Kasım 1961 - 16 Şubat 1973)[10]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Richard Talbert, (Ed.) (2000). Barrington Atlas of the Greek and Roman World. Princeton University Press. s. 61 ve dizin notları eşlik ediyor. ISBN 978-0-691-03169-9.
- ^ Lund Üniversitesi. Digital Atlas of the Roman Empire.
- ^ a b c d "Anineta Antik Kenti". Türkiye Turizm Ansiklopedisi. 12 Aralık 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2025.
- ^ Aydaş, Murat (29 Aralık 2023). "Messogis Dağı'ndan Yeni Bir Yazıt". Lycus Dergisi (8): 42-46. doi:10.54577/lycus.1239675. ISSN 2717-8471.
- ^ "Titular See of Anineta, Turkiye 🇹🇷". GCatholic. 18 Mayıs 2024 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 28 Ocak 2025.
- ^ Pius Bonifacius Gams, Series Episcoporum Ecclesiae Catholicae, (Leipzig, 1931), s. 444.
- ^ Michel Le Quien, Oriens Christianus in quatuor Patriarchatus digestus, (Paris 1740)+6+9+9+9, Cilt I, coll. 709-710
- ^ Pascal Culerrier, "Les Évêchés suffragants of Éphèse aux 5th to 13th siècles", in Revue des études byzantines, tome 45, 1987, s. 154.
- ^ Silvia Acerbi, The lists of bishops attending the Second Council of Ephesus (449), in Erytheia 22 (2001), s. 35.
- ^ Anineta 17 Aralık 2024 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. at catholic-hierarchy.org.[Şahsen yayımlanan kaynak]
Smith, William, (Ed.) (1854–1857). "Aninetum". Yunan ve Roma Coğrafya Sözlüğü (İngilizce). Londra: John Murray.
