Kianeai
 Tiyatro | |||||||||||||
  Kianeai Türkiye haritasındaki konumu. | |||||||||||||
| Konum | Yavu, Demre, Antalya, Türkiye | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Bölge | Likya | ||||||||||||
| Koordinatlar | 36°15′03″K 29°48′20″D / 36.25083°K 29.80556°D | ||||||||||||
| Tür | Yerleşim yeri | ||||||||||||
| Sit ayrıntıları | |||||||||||||
Kyaneai
 | |||||||||||||
Kyaneai (Grekçe: Κυανέαι, Likçe: 𐊜𐊂𐊀𐊏 Xban-), aynı zamanda Cyaneae veya Cyanae olarak da yazılan, Antik Likya'da bir kasaba veya belki de toplu olarak bu adla bilinen üç kasabadır.[1] William Martin Leake, Plinius'un bazı kopyalarında ismin Cyane olarak yazıldığını, Hierocles ve Notitiae Episcopatuum'da ise Cyaneae olarak geçtiğini belirtir.
Thomas Abel Brimage Spratt ve Edward Forbes'a göre Kyaneai, Fellos ve Kandyba ile önem açısından aynı seviyede bir şehirdir ancak daha iyi korunmuş durumdadır. Günümüzde yerleşik bir piskoposluk merkezi olmayan Kyaneai, Katolik Kilisesi tarafından titular piskoposluk (yani ismen piskoposluk) olarak listelenmektedir.
Pausanias, burada Apollon Thyrxeus (Ἀπόλλωνός Θυρξέως) tapınağının bulunduğunu yazar.
Keşfi
[değiştir | kaynağı değiştir]Leake, Kyaneai'nin kalıntılarının Andriake'nin batısında keşfedildiğini belirtir.[2] Tristomo Limanı'nın başında bulunan bu yer, bir yazıtla da doğrulanmıştır.
Spratt ve Forbes'a göre: "... Kyaneai, Tristomo Limanı ile iç kesimdeki Kassabar vadisi arasındaki yüksek yaylada yer almaktadır. Burada üç antik yerleşim yeri bulduk. Bu yerleşim yerlerinden kopyalanan yazıtlara göre, her biri ayrı ayrı veya belki de topluca Kyaneai olarak adlandırılıyordu. Bu yerlerden Tousa (Tüse veya Güneyyaka adlı küçük yerleşim) adında birinde bulunan bir lahitte, doğru kopyalandıysa, dişil etnik isim olan Κυανειτις yazılıydı. Yavu adında başka bir yerde bulunan bir kaide üzerinde ise, Roma dönemine ait, olağan formüle sahip bir Yunanca yazıt olan Κυανειτων ἡ Βουλη και ὁ Δημος ifadesi yer alıyordu. Üçüncü bir yer olan Körüsten'de bulunan bir Yunanca yazıtta ise Κυανειτων formu vardı..." Ayrıca aynı yerde bulunan bir lahit üzerindeki yazıtta Κυανειτων γερουσια kelimelerinin geçtiği de eklenmiştir.[3]
Çoklu ismin (Kyaneai) yerin orijinal adı olduğu düşünüldüğünde, üç farklı bölgenin Kyaneai adını taşıması oldukça ilginçtir. Yavu, bu bölgeler arasında ana yerleşim yeri gibi görünmektedir ve Tristomo Limanı'nın kuzeyinde yer alır. Spratt ve Forbes'un haritasına göre Gökçeyazı köyü yakınlarındaki Körüsten, Yavu'nun yaklaşık 5 km kuzeyinde konumlanmıştır. Tüse ise Yavu'nun batı-kuzeybatısında ve Körüsten'den daha uzakta yer alır.
Yavu, iki tarafı dik yamaçlarla çevrili yüksek bir platodadır. Şehir surları, 1.5 ila 4.5 metre yüksekliğinde ve iyi korunmuş durumdadır. Burada 50 metre çapında bir tiyatro, birçok düz kaya mezarı, sarkofaj grupları ve dağınık harabe yığınları bulunmaktadır. Kalıntılar Roma ve Orta Çağ yapısına aittir; bazıları ise yaşı belirsizdir. Erken Likya mezarları ve yazıtlarına rastlanmamıştır.
Tüse'de ise bir Likya yazıtı bulunmuştur. Şehir küçüktür ve bazı yerleri oldukça sağlam kalmış, kaba yapılı bir Helenistik surla çevrilidir. Bu surun yapımında hem poligonal hem de siklopik tarzlar bir araya getirilmiştir.
Tüse, denizden yaklaşık 5 saat uzaklıkta yer almaktadır. Körüsten'de ise üç Likya kaya mezarı bulunmaktadır ve bunlardan birinde hem Likçe hem de Grekçe bir yazıt yer almaktadır. Bu bölgede çok sayıda mezar ve lahit de mevcuttur.[4]
Bu durum, adları dışında herhangi bir tarihi kaydı günümüze ulaşmamış Likya şehirlerinin keşfedilmesine bir başka örnektir. Tüm bu yerlerin neden aynı adı taşıdığına dair kesin bir açıklama yapmak kolay değildir. Ancak, bunlardan Yavu'nun Kyaneai adıyla bilinen ana yerleşim yeri olması oldukça mümkündür. Diğer iki yerleşim yeri olan Tüse ve Körüsten'in da Kyaneai'ye bağlı olması ve farklı isimleri olsa bile ana yerleşim yerine bağımlı kabul edilerek aynı isim altında toplanmış olmaları muhtemeldir.[5]
Kyaneai, Antalya ilinin Demre ilçesine 20 km mesafedeki Yavu köyünde bulunan antik Likya kentidir.
Lykia Bölgesi'nin önemli kentlerinden biri olan Kyaneai'da görülen kaya mezarları, Lykçe yazıtlar, oda mezarlar ve akropolis'te (yukarı kent) görülen kaya odaları, yerleşimin en geç MÖ. 4. yüzyıldan itibaren var olduğunu göstermektedir.
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ Pliny. Naturalis Historia. Vol. 5.27
- ^ William Martin Leake (1824). Journal of a tour in Asia Minor, with comparative remarks on the ancient and modern geography of that country. s. 188.
- ^ Thomas Abel B. Spratt, Edward Forbes (1847). Travels in Lycia, Milyas, and the Cibyratis. 2. s. 271. Erişim tarihi: 10 Aralık 2014.
- ^ Thomas Abel B. Spratt, Edward Forbes (1847). Travels in Lycia, Milyas, and the Cibyratis. 1. s. 111. Erişim tarihi: 10 Aralık 2014.
- ^ Akyel, İpek (1993). Orta Likya'daki Antik Tüse Yerleşmesi (PDF). İstanbul. Erişim tarihi: 22 Mayıs 2025.
Dış bağlantılar
[değiştir | kaynağı değiştir]- Kenthaber Kyaneai Sayfası
- Mimarlık Müzesi - Anadolu Antik Tiyatroları 30 Ağustos 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
 | Arkeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. |
| Otorite kontrolü |
|
|---|
